Dziękuję że czytasz ten artykuł:)

Wiedza naukowa jaką cytuję w tym artykule pochodzi z mojej pracy dyplomowej na studiach podyplomowych w SGGW w Warszawie na kierunku Ziół i roślin leczniczych. 

 

Dzięki temu, że spędziłam kilka długich tygodni na poszukiwaniu roślin leczniczych dla naszego zdrowia i rozpoznawaniu dlaczego powstają na naszej cerze problemy m. in przebarwienia, mogę ci podpowiedzieć co jeść aby ich nie mieć:)  

Karotenoidy obejmują liczną grupę związków, głównie barwników roślinnych – czerwonych, pomarańczowych lub żółtych, których wspólnym elementem jest izopren lub produkty jego uwodornienia. 

Karotenoidy występujące w świecie roślinnym dzielimy na karoteny, których przykładem są karoten i ksantofile (kapsorubinę, kapsantynę). Do najbardziej znanych karotenoidów należą: 

  • karoten, 
  • kryptoksantyna, 
  • luteina,
  •  likopen 
  • zeaksantyna i astaksantyna. 

Karotenoidy są związkami występującymi w żywych komórkach, głównie w kompleksach z białkami. Spełniają w tych błonach m.in. funkcję antyoksydantów. Wykorzystując bogate właściwości karotenoidów jako naturalnych antyoksydantów, możemy je w wieloraki sposób zastosować w kosmetyce. Karotenoidy stymulują fibroblasty (komórki tkanki łącznej wytwarzające włókienka białkowe, budujące tkankę w skórze) do syntezy kolagenu i elastyny, co skutkuje 

  • wygładzeniem zmarszczek, w tym zmarszczek głębokich oraz tzw. kurzych łapek wokół oczu, zmarszczek mimicznych. 
  • wzrasta gęstość, jędrność i elastyczność skóry. 
  • reperują i odbudowują zniszczone pod wpływem promieniowania UV włókna kolagenowe i elastynowe
  • chronią skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które przyczyniają się do przedwczesnego starzenia się skóry (degradacja kolagenu, elastyny i fibryliny). 
  • stymulują naturalne mechanizmy chroniące skórę przed działaniem słońca, zwiększają odporność i procesy gojenia skóry. Normalizując pracę gruczołów łojowych, poprawiają gospodarkę lipidami skóry suchej i tłustej. W efekcie następuje ogólne pogrubienie i renowacja skóry. 

Biorąc pod uwagę, że jedną z przyczyn powstawania przebarwień przyjmuje się stres oksydacyjnym, spowodowanym przez wolne rodniki (WR), za który odpowiedzialne jest promieniowanie UV. Dieta bogata w karotenoidy jest naturalnym źródłem ochrony skóry przed rozwojem wolnych rodników oraz przebarwień. 

Karotenoidy mają także potwierdzone działanie na spowalnianie procesów starzenia się skóry. Nie tylko wpływają na zwiększenie produkcji kolagenu i elastyny, ale również wykazuje silną aktywność hamującą wobec kolagenozy i elastazy – enzymów związanych z degradacją kolagenu i elastyny. Tym samym chronią skórę przed utratą jędrności i przedwczesnymi zmarszczkami, stymulują i normalizują proces odnowy zrogowaciałego i uszkodzonego przez działanie słońca naskórka. Skóra staje się gładka i elastyczna. Wzmacniają funkcje ochronne naskórka i zmniejszają przez naskórkową utratę wody. 

Do karotenoidów mających właściwości przeciwutleniające, należą również zeaksantyna, krocetyba i kryptoksantyna. Znajdziesz je w:

  •  kukurydzy, 
  • dzikiej róży 
  • rokitniku
  •  kwiatach dziewanny i w szafranie 
  •  owocach cytrusowych.

Luteina obecna jest: 

  • glonach i algach 
  • szpinaku, 
  • kapuście włoskiej, 
  • kukurydzy
  • brokułach 

Luteina likwiduje rodniki nadtlenkowe i neoksantyna –  występuje w szpinaku – hamuje produkcję nadtlenów i przyłączania się do DNA karcenogenu chemicznego DMBA, jest substancją przeciwnowotworową, hamującą karcenogenezę.

Beta-karoten ma szczególne znaczenie wśród innych karotenoidów, ponieważ jest prekursorem witaminy A. Najwięcej beta-karotenu jest w:

  •  marchwi, 
  • szpinaku, 
  • dyni, 
  • pomidorach,
  • i morelach

Prawidłowe stężenie witaminy A w organizmie chroni przed wieloma poważnymi chorobami. Witamina A odpowiedzialna jest za widzenie, bierze udział w procesach zachodzących w siatkówce. Odgrywa ważną rolę w procesie rozrostu tkanki kostnej oraz komórek nabłonkowych, w szczególności błony śluzowej jamy ustnej, przewodu pokarmowego, układu moczowego, dróg oddechowych, również narządu wzroku. 

Stężenie witaminy A w organizmie ma także pozytywny wpływ na regenerację tkanek skóry, zwłaszcza w problemach trądziku pospolitego lub przebarwień skórnych. Awitaminoza prowadzi do zaburzenia wzrostu u dzieci, wysychania i rogowacenia naskórka. Suchość naskórka jest wymieniana jako jedna z przyczyn  powstawania przebarwień, obok nadmiernej ekspozycji na światło UV, zmiany hormonalne czy działanie niektórych leków. (Videira, 2013). 

 

Luteina jest naturalnym filtrem przeciwsłonecznym dla całego organizmu, ale także dla naszej skóry i chroni w naturalny sposób naskórek przed powstawaniem przebarwień. Najwyższą zawartość luteiny ma 

  • jarmuż (około 39 mg/100 g) 
  • oraz szpinak (około 11,9 mg/100 g). 

Luteina występuje w 

  • natce pietruszki, 
  • w cukinii, 
  • papryce. 

Warzywa są lepszym źródłem tego składnika niż owoce. Najwyższe zawartości luteiny w owocach odnotowano w 

  • nektarynkach, jeżynach, 
  • agreście, 
  • awokado, 
  • kiwi, 
  • malinach, 
  • porzeczkach czarnych. (Kwiatkowska, 2010)

Luteina ma także dobroczynny wpływ na zdrowie całego naszego organizmu: poprawia widzenie w nocy, zapobiega zaćmie i chroni plamkę żółtą przed zwyrodnieniem, które jest przyczyną ślepoty. Jest wykorzystywana w leczeniu retinopatii cukrzycowej. Likopen wykorzystywany jest w terapii raka prostaty, także raka żołądka i układu trawiennego. Duże dawki alfa-karotenu i luteiny znacząco obniżają ryzyko wystąpienia nowotworu płuc, a kryptokseiny – nowotworu szyjki macicy.

Astaksantyna występuje dość często w organizmach morskich, np. 

  • w łososiu. 

Likopen występuje w 

  • pomidorach, 
  • marchwi 
  • papryce. 

Alfa-karoten jest w 

  • dyni. 

Niewielkie dawki karotenoidów znajdują się w nabiale, zwłaszcza w mleku krów karmionych świeżą trawą. Karoten występuje też w żółtku. Ponadto źródłem karotenoidów są warzywa: marchew, słodkie ziemniaki, pietruszka naciowa, jarmuż, szpinak, papryka, brokuły, pomidory.

Należy spożywać zawierające je owoce i warzywa. Według obecnego stanu nauki, przyjmowanie pojedynczych karotenoidów w formie preparatu nie wywołuje dobroczynnych skutków. Co gorsza, może prowadzi do efektu odwrotnego, czyli pogłębienia zapadalności na określone choroby. Tak może się dziać na przykład u osób palących papierosy i pijących alkohol, które jednocześnie używają syntetycznego beta-karotenu. Stymuluje to powstawanie wolnych rodników. 

Wszystkie cytaty w tym artykule pochodzą z mojej pracy dyplomowej, na SGGW w Warszawie na kierunku Ziół i roślin leczniczych, pt. Zastosowanie roślin leczniczych w terapii cer z trądzikiem pospolitym, naczynkowych, z przebarwieniami i przedwcześnie starzejących się. Najważniejsze pozycje naukowe z jakich korzystałam: 

  1. Brenner M, Hearing VJ. The protective role of melanin against UV damage in human skin. Photochemistry and Photobiology 2008, vol. 84: 539-549 [w:] Kilian-Pięta E., Mateusz H. Wpływ melanogenezy na powstawanie przebarwień. Kosmetologia Estetyczna, 4 / 2019 / vol. 8, 419-422
  2. Kilian-Pięta E., Mateusz H. Wpływ melanogenezy na powstawanie przebarwień. Kosmetologia Estetyczna, 4 / 2019 / vol. 8, 419-422
  3. Kwiatkowska E., Luteina – źródła w diecie i potencjalna rola prozdrowotna, Postępy Fitoterapii 2/2010, 97-100
  4. Otręba M, Rok J, Buszman E, Wrześniok D. Regulacja melanogenezy: rola cAMP i MITF. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2012, vol. 66: 33-40.
  5. Rippke F, Schreiner V, Schwanitz HJ. The acidic milieu of the horny layer. New findings on the physiology and pathophysiology of skin pH. American Journal of Clinical Dermatology 2002, vol. 3(4): 261-272.[w:] Kilian-Pięta E., Mateusz H. Wpływ melanogenezy na powstawanie przebarwień. Kosmetologia Estetyczna, 4 / 2019 / vol. 8, 419-422
  6. Videira IF, Moura DF, Magina S. Mechanisms regulating melanogenesis. Anais Brasileiros de Dermatologia 2013, vol. 88: 76-83